Welk bos voor morgen?

Over de toekomst van de bossen wordt verwoed gedebatteerd. Hoe zit het met bosverjonging in België? Welke plaats ziet het politieke beleid weggelegd voor houtproductie? Wat met het evenwicht tussen loofhout en naaldhout? En hoe kunnen we het bos veerkrachtiger maken? Hieronder de visie van de Belgische Houtconfederatie.

In tegenstelling tot diegenen die zich exclusief op biodiversiteit richten, stelt de Belgische Houtconfederatie een duurzaam en multifunctioneel bosbeheer voor dat rekening houdt met de:

• biodiversiteit: van alle ecosystemen op ons grondgebied heeft het bos de grootste biodiversiteit,
• recreatieve rol,
• socio-economische aspecten,
• milieuaspecten waarbij de klimatologische rol van het bos als koolstofput en de ecologische rol van hout als bouwmateriaal niet vergeten mag worden,
• productie van een natuurlijk, ecologisch en hernieuwbaar materiaal.

Het bos en de klimaatverandering

Het bos heeft de laatste jaren zwaar geleden onder droogte- en hitteperiodes. Zoals al aan bod kwam in vorige nummers van Houtbedrijf, heeft de opeenvolging van ongunstige weersomstandigheden bepaalde fijnsparren verzwakt, waardoor ze makkelijker aangevallen konden worden door de schorskever (die de ideale omstandigheden vond om zich snel te vermenigvuldigen). Maar we mogen zeker niet uit het oog verliezen dat de fijnspar niet de enige soort is die te lijden heeft onder de extreme weersomstandigheden en dat het lang niet de enige boomsoort is die te kampen krijgt met gezondheidsproblemen. Denk maar aan de beuken- en eikensterfte, de essenziekte, de gezondheidsproblemen bij esdoorn, douglas, den, lariks en nog andere soorten.

Het bos heeft het zwaar te verduren, zoveel is zeker. Maar is de situatie wel zo dramatisch als sommigen ons willen laten geloven? Die vraag is moeilijk in 1-2-3 te beantwoorden. Want wanneer het over hout en bos gaat, spreken we over een productietermijn die zich over decennia uitstrekt.

Moeten we onze bosbouwmethodes aanpassen om te anticiperen op de klimaatverandering? Waarschijnlijk wel. Maar tegelijk moeten we er ons voor behoeden de slinger te ver te laten doorslaan naar het andere uiterste. Laten we er dus voor zorgen dat een gezond evenwicht tussen loof- en naaldbomen gerespecteerd wordt, zodat een zekere diversificatie gewaarborgd is. Laten we er ook voor zorgen dat er voldoende hout geproduceerd kan worden, zodat we tegelijk de klimaatdoelstellingen kunnen halen en de socio-economische ontwikkeling verder kunnen stimuleren. Voor ons zijn de net opgesomde doelstellingen perfect combineerbaar met het in stand houden – en ja – zelfs het verder ontwikkelen van de biodiversiteit in onze bossen. Net dat uitgangspunt vormt de basis van duurzaam bosbeheer!

Onze bossen diversifiëren

Het valt te verwachten dat boseigenaars bij de verjonging van hun bos zullen diversifiëren om de gezondheidsrisico’s te verlagen. Diversificatie betekent echter niet dat er niet langer aan houtproductie kan gedaan worden. En ze betekent ook niet dat naaldhout door loofhout vervangen wordt. Het evenwicht tussen loof- en naaldhoutsoorten in Wallonië staat trouwens vermeld in de Waalse boswetgeving. Diversificatie betekent ook geenszins dat we alle ervaring uit het verleden of de wetenschappelijke grondslagen van bosbeheer naast ons neer moeten leggen.

Selectie van bosbouwkundig teeltmateriaal met het oog op aanpassing en evolutie ?

Diversificatie zal de boseigenaars in staat stellen om de risico’s te beperken. Ze zal echter geen einde maken aan de gezondheidsproblemen waarmee verschillende boomsoorten te kampen hebben. In

het beste geval kan ze deze verlichten. Om de gezondheidsrisico’s maximaal te beperken en zo een veerkrachtig bos te ontwikkelen, zullen we ons moeten richten op de aanpassing van de soorten aan de standplaats en de klimaatverandering. Jammer genoeg werden de investeringen in het genetisch bosonderzoek al geruime tijd tot een minimum herleid. Nochtans is het net door de selectie van klimaat- en ziektebestendig bosbouwkundig teeltmateriaal dat we onze bossen op een veerkrachtige manier kunnen verjongen. Dit is geen pleidooi voor genetische modificatie maar voor een wetenschappelijk onderbouwde selectie.

Om een veerkrachtig bos te garanderen, hebben we zaden nodig van resistente opstanden of van bomen die zich goed aan de evolutie kunnen aanpassen en moet de keuze gemaakt worden voor loof- en naaldhoutsoorten die het meest standplaatsgeschikt zijn.

Laten we werk maken van een gediversifieerd, evenwichtig en veerkrachtig bos. Laten we een toereikende houtproductie handhaven, zodat onze bossen de klimatologische en socio-economische uitdagingen aankunnen. Want voor ons gaat de economische functie van het bos hand in hand met biodiversiteit en recreatie!