Als director public affairs bij CEI-Bois (Europese Confederatie van de Houtverwerkingsindustrie) en EOS (Europese Organisatie van Houtzagerijen) brengt Paul Brannen regelmatig de milieuvoordelen ter sprake en roept hij op om in het belang van het klimaat meer in hout te bouwen en te verbouwen. Vandaar het idee om over dit onderwerp een boek te schrijven. De titel: ‘Hout kan de wereld redden van de klimaatverstoring’ spreekt voor zich. Ter gelegenheid van de publicatie van dit boek heeft Paul Brannen onze vragen beantwoord.
Waarom dit boek?
Paul Brannen: “Vanaf het begin was het mijn bedoeling een leesbaar en voor het grote publiek toegankelijk boek te schrijven. Ik was vastberaden dat het geen technisch werk ging worden, maar eerder een document bestemd voor een breed scala aan lezers, inclusief universiteitsstudenten die zich wilden storten op uiteenlopende thema’s als bosbouw, landbouw, architectuur, engineering en alles wat met klimaatverandering te maken heeft. Het werk moest zich ook richten tot politici en beleidsmakers die zich bezighouden met klimaatvragen en die geen of weinig kennis hebben van de kernthema’s die in dit boek worden besproken.”
Waarom wordt er niet meer hout in de bouwsector gebruikt?
“De bouwsector is overwegend conservatief. We bouwen al sinds meer dan 100 jaar op dezelfde manier. Elke schakel van de keten weet hoe hij zijn rol moet vervullen, en het is vooral een rendabele activiteit. Waarom zouden we dan ook onze gewoonten veranderen?
Nu blijkt dat het aandeel van hout op de bouw- en verbouwingsmarkt toeneemt. Dit gebeurt echter te langzaam opdat hout zijn potentiële rol voluit kan spelen op het gebied van de decarbonisatie in de gebouwde omgeving in de loop van de komende twintig jaar.
Enerzijds zijn de meeste klanten geen vragende partij voor houtbouw. En anderzijds stelt het overgrote deel van de bouwondernemingen ook geen houtbouw voor. Alle spelers van de bouwsector, evenals de beleidsmakers en de milieudeskundigen zouden beter moeten begrijpen dat een significante toename van het gebruik van hout in gebouwen op zijn minst 15% van de oplossing uitmaakt voor het probleem van de klimaataantasting. Anders gezegd kunnen we en zullen we de klimaataantasting in de gebouwde omgeving niet kunnen afremmen zonder een veel groter gebruik van hout. Ik heb dit boek geschreven om deze boodschap op een heldere, aantrekkelijke en motiverende manier over te brengen.
Wat zijn de hindernissen?
“Eerst en vooral de gebrekkige kennis van het potentieel van hout om de gebouwde omgeving koolstofarmer te maken. Daarnaast hebben de nationale regeringen in de meeste Europese landen nog niet voldoende verduidelijkt dat de bouw van gebouwen met een grote koolstofvoetafdruk moet worden gestopt. De wetgeving zal vereisen dat huizen en gebouwen een lage koolstofvoetafdruk hebben, d.w.z. lage emissieniveaus zowel tijdens de bouw als voor verwarming en koeling gedurende de volledige levensduur van het gebouw. Zolang dit niet duidelijk is vastgesteld, zal de bouwsector één van de belangrijkste koolstofuitstoters blijven.
Als politici nog aarzelen om de regels te wijzigen, is dit deels omdat ze onvoldoende kennis hebben en als ze al over de kennis beschikken, deels omdat ze zich zorgen maken over twee belangrijke vraagstukken. Ten eerste: is er voldoende duurzaam hout aanwezig om een verhoogd gebruik van het materiaal in de gebouwde omgeving te overwegen? Ten tweede: hoe staat het met de ontbossing en het verlies aan biodiversiteit die hieruit voortvloeit? Deze bezorgdheden van politici zijn vaak het resultaat van het gelobby van milieuorganisaties.
Mijn boek pakt deze twee hindernissen aan door te benadrukken dat de ontbossing in Europa geen probleem is. In werkelijkheid zijn de Europese bossen de laatste jaren aanzienlijk toegenomen. In talrijke landen, hoofdzakelijk in Oost-Europa, is het bosareaal in omvang toegenomen en zijn we er ook in geslaagd meer bomen te planten op landbouwgronden doorheen heel Europa. De houtproductie en de stijgende biodiversiteit sluiten elkaar niet uit. We beschikken steeds meer over de kennis en de instrumenten om beide te doen. In dezelfde geest vormt de beschikbaarheid van duurzaam hout geen probleem als er op Europees niveau een reeks acties wordt uitgevoerd.
Ik denk met name aan een oogst die dichter bij de jaarlijkse netto-aanwas ligt, het aanmoedigen van aanplantingen, het toewerken naar de drempel van 10% bomen op landbouwgronden in een agroforestrykader, het verhogen van de efficiëntie van de materialen, meer recyclage en opwaardering van hout, houten optoppingen, het verminderen van afbraak en het optimaliseren van het zagen van elke boomstam.”
Naar welke pistes gaat uw voorkeur uit om het gebruik van hout in de bouwsector aan te moedigen?
“We hebben een geweldig verhaal te vertellen, maar zoals met alle communicatie, is het alleen succesvol als we onze boodschap keer op keer herhalen. En op nieuwe en verschillende manieren. De kern van deze boodschap zit hem in de voordelen van hout voor het klimaat, zowel bij het vervangen van materialen met een grotere koolstofvoetafdruk (vermindering van uitstoot) als bij het opslaan van koolstof (opslag van uitstoot in het materiaal).
Hetzelfde geldt ook voor de voordelen voor de gezondheid en het weldadig wonen en werken in houten gebouwen. Op dit vlak zijn de wetenschappelijke bewijzen niet even sluitend als voor de positieve gevolgen voor het klimaat, maar ze zijn steeds talrijker en we moeten vaker teruggrijpen naar dit argument.
We zouden het ook moeten hebben over de mogelijkheden die hout biedt om bestaande gebouwen op te toppen, in het bijzonder in onze stadscentra waar de vraag naar woningen en de grondprijzen hoog zijn. Omwille van zijn lichtheid ten opzichte van beton en staal, is hout het ideale materiaal voor optoppingen.
Daarnaast zouden we de bouw van meer hybride gebouwen moeten ondersteunen, met name de hoogbouw. De funderingen en het onderste derde deel van een gebouw van twintig verdiepingen in beton en staal en het bovenste tweederde deel in bewerkt hout vormen een veel betere klimaatoptie dan een volledig gebouw in beton en staal. Deze benadering kan voor de conservatieve bouwsector aantrekkelijker zijn. We vragen hen met andere woorden niet om hun welbekende materialen op te geven, maar eerder om er een materiaal aan toe te voegen. De ervaring leert ons dat de meeste mensen in de bouwsector, nadat ze twee jaar met hout hebben gewerkt, overtuigd zijn van het gebruik ervan. Laten we dus hybride gebouwen gebruiken als springplank naar meer hout.”
Hebt u een boodschap voor de professionals in de houtsector?
“U moet zichzelf overtreffen! We hebben nog nooit zoveel mogelijkheden gehad om het gebruik van hout in de gebouwde omgeving te bevorderen. Maar dat zal niet lukken zonder hard werk en een kwaliteitsvol pleidooi. Vergeet niet dat degenen die de materialen produceren waarvan we hopen dat ze door onze houtproducten zullen worden vervangen, hun lobby-, reclame- en mediawerk niet hebben opgegeven! Sterker nog, ze vechten hard en vaak zeer agressief terug.
We moeten een versnelling hoger schakelen en snel. Als we het aandeel behalen dat we voor ogen hebben, zullen we over voldoende op hout gebaseerde producten moeten beschikken om te voldoen aan een veel hogere vraag. Isolatiematerialen op basis van houtvezels vertegenwoordigen bijvoorbeeld minder dan 5% op de EU-markt. We zouden naar minstens 50% moeten streven. Zijn we in staat om een dergelijke toename te realiseren? Op dit moment niet, maar we moeten voorbereid zijn. En als we in de houtsector geen plan hebben voor schaalvergroting, waarom zouden politici dan in ons geïnteresseerd zijn?
Tot slot bent u misschien niet de sector ingegaan met de bedoeling om een klimaatkampioen te worden, maar het lot heeft u in deze rol geduwd en blijkbaar maakt u deel uit van het wereldwijde team dat minstens 15% van de oplossing voor de klimaatverandering kan bieden. Wat een geweldig verhaal om aan uw kleinkinderen te vertellen!”
Meer info over het boek van Paul Brannen
Timber! (uitgeverij Agendapublishing, ISBN: 9781788217354)
https://www.agendapub.com/page/detail/timber/?k=9781788217354
Volgt u de Belgische Houtconfederatie al op LinkedIn?
Bent u al abonnee op ons magazine HoutBedrijf?
