De laatste maanden namen de Belgische Houtconfederatie en Hout Info Bois een enquête binnen de zagerijsector af. Deze enquête had tot doel om een overzicht te bekomen van de activiteit in de zagerijen, alsook van de huidige korte -en langetermijntendensen. Dit document moet beleidsmakers uiteindelijk helpen om goed geïnformeerde beslissingen te nemen, die de houtverwerkende industrie ondersteunen.
Wie hebben we geïnterviewd?
Ongeveer de helft van de 95 zagerijen in België (32 in Vlaanderen, 63 in Wallonië). Met goede spreiding over de verschillende zagerijtypes (loofhout, naaldhout, gemengd, …) inclusief al de grootste productie-eenheden. Finaal resulteert dit in een representatieve steekproef.
Hoe evolueert het aantal zagerijen?
Niets nieuws onder de zon wat betreft het aantal zagerijen in België. De daling zet zich voort, zowel in Vlaanderen als in Wallonië. Ook het totale rondhoutverbruik in de sector neemt verder af: van 3,7 miljoen m³ in 2010 (3,3 miljoen m³ naaldhout en 370.000 m³ loofhout) tot +- 2,9 miljoen m³ in 2021 (2,7 miljoen m³ naaldhout en 217.000 m³ loofhout).
Wat productie betreft, wordt het verdwijnen van kleinere zagerijen dus niet gecompenseerd door een toenemende capaciteit van de grotere zagerijen.
Het aantal zagerijen in België van 1990 tot nu
Hoe doen de loofhoutzagerijen het?
Er wordt ongeveer 217.000 m³ loofhout per jaar verzaagd in België, waarvan 2/3 in Vlaanderen. Meer dan de helft van het totale volume verzaagd loofhout betreft populier (ook vnl. in Vlaanderen), gevolgd door eik. De populier wordt hoofdzakelijk verkocht als verpakkingshout (paletten, kisten, …), terwijl de eik hoofdzakelijk zijn afzet vindt bij (Belgische) schrijnwerkers en houthandels.
Rondhoutverbruik per soort voor de Belgische loofhoutzagerijen in 2020 (totaal 217.000 m³/jaar)
Waar kopen loofhoutzagerijen aan?
Het grootste deel van het loofrondhout komt nog uit België zelf. Toch gaan zagerijen meer en meer op zoek in het buitenland voor hun bevoorrading. Op 10 jaar tijd groeiden buitenlandse aankopen van 11% naar 41%.
Herkomsten voor de loofrondhout in 2020
Hoe doen de naaldhoutzagerijen het?
In België wordt 2,7 miljoen m³ naaldhout verzaagd waarvan 93% in Wallonië. We zien dat het overgrote deel zoals voorheen bestaat uit spar (des te meer in tijden van schorskevercrisis). Echter neemt het aandeel douglas wel stelselmatig toe. Ongeveer 2/3de van de naaldhoutproducten vindt zijn afzet bij bouwbedrijven of andere bedrijven in de tweede verwerking (paletten, verpakkingen, …), 30% gaat naar houthandels.
Naaldhoutverbruik per soort in 2020 (totaal 2,7 miljoen m³/jaar)
Waar kopen naaldhoutzagerijen aan?
Ook hier zien we t.o.v. 2010 een toename van het aandeel stammen van buitenlandse herkomst (45% in 2020 t.o.v. 20% in 2010). Dit is waarschijnlijk een gevolg van de schorskevercrisis met grote volumes van aangetaste bomen uit Duitsland en Frankrijk.
Herkomsten naaldrondhout in 2020
Wat leren we uit de enquête over de zagerijen?
10 conclusies van de Belgische Houtconfederatie
-
Niettegenstaande de goede periode voor de Belgische zagerijen tijdens de laatste maanden van 2020 en de eerste jaarhelft van 2021 blijft de sector kampen met grote onzekerheden. De conjunctuur van de afgelopen periode mag de reële, structurele problemen in de sector niet doen vergeten.
-
Vooral de bevoorradingszekerheid van rondhout blijft de zagerijen zorgen baren.
-
Aangezien 92,6% van het totale volume door zagerijen gezaagd rondhout bestaat uit naaldhout, 3,9% uit populier en 2,8% uit eik, is het van essentieel belang dat het beleid inzake bosbeheer rekening houdt met de realiteit van de zagerijen en, meer bepaald, met de behoeften van de lokale houtindustrie.
-
Het is perfect mogelijk om via moderne bosbeheertechnieken in een context van klimaatverandering aan de vraag van verwerkers en de markt te voldoen.
-
Verder is het ook absoluut noodzakelijk dat er een reglementair kader of ondersteuning komt voor de bevoorrading van onze Belgische zagerijen, i.s.m. de hele houtkolom.
-
De sector lijkt op de lange termijn op twee belangrijke manieren te zullen veranderen: veranderingen m.b.t. de beschikbare grondstof en veranderingen in de consumptiegewoonten van de eindgebruiker.
-
De sector zal zich hier niet aan kunnen aanpassen, tenzij deze ontwikkelingen gepaard gaan met enerzijds onderzoek naar een betere verwerking en anders begeleiding om, zowel bij de verwerker als bij de consument, een grotere waardering van de verschillende soorten die in het bos aanwezig zijn, te bewerkstelligen.
-
Wetende dat hout een hernieuwbare en nuttige hulpbron is in de strijd tegen klimaatverandering, zouden nationale en Europese klimaatplannen kunnen bijdragen aan de evolutie van de sector door de zagerijen te helpen de verschillende stadia van deze evolutie te doorlopen.
-
Het is noodzakelijk dat beleidsmakers de realiteit van de sector begrijpen en er ook rekening mee houden.
-
Deze enquête versterkt de motivatie van de Belgische Houtconfederatie om samen met de politiek het belang van het gebruik van hout en van lokale verwerkers te blijven tonen en verdedigen. Alleen zo kan de sector een duurzame bijdrage leveren aan de ecologische, economische en sociale uitdagingen van onze tijd.
Volledig verslag over de zagerijen in België
Deze enquête door Vincent Defays en Andries Saerens is een update van eerdere nationale enquêtes in 1989 en 2010, en regionale in 1996 en 2017.
Klik op de cover hieronder om het volledige verslag van de enquête over de Belgische zagerijsector te lezen.
